Kruszywa - podstawowe informacje
Kruszywo jest to materiał sypki, który w budownictwie stosuje się do produkcji zapraw i betonów, bitumicznych mieszanek do budowy nawierzchni drogowych itp.
Ze względu na powierzchnie kruszywa dzielimy na:
- mineralne - otrzymywane z występujących w przyrodzie skał, które są poddane co najwyżej obróbce mechanicznej
- sztuczne - otzymywane ze skał poddanych obróbce termicznej i z odpadów przemysłowych.
Kruszywa mineralne
Kruszywa mineralne dzielimy według następujących kryteriów:
1. Ze względu na rodzaj surowca skalnego i sposób uzyskania:
- kruszywa naturalne (niekruszone albo kruszone): piasek, żwir, otoczaki, pospółka;
Piasek to kruszywo naturalne o wielkości ziaren do 2 mm.
Żwir to kruszywo naturalne o wielkości ziaren 2 - 63 mm.
Otoczaki to kruszywo naturalne o wielkości ziaren63 - 250 mm.
Pospółka to kruszywo naturalne o wielkości ziaren do 63 mm, stanowiącym mieszaninę piasku i żwiru.
- kruszywa łamane, uzyskane przez mechaniczne rozdrobnienie skał litych: miał, kliniec, tłuczeń, kamień łamany, grys, mieszanki kruszyw łamanych z otoczaków;
Miał to kruszywo łamane zwykłe o wielkości ziaren do 4 mm.
Kliniec to kruszywo łamane zwykłe o wielkości ziaren 4 - 31,5 mm.
Tłuczeń to kruszywo łamane zwykłe o wielkości ziaren 31,5 - 63 mm.
Kamień łamany to kruszywo łamane zwykłe o wielkości ziaren 63 - 250 mm.
Grys to kruszywo łamane granulowane o wielkości ziaren 2 - 31,5 mm.
- kruszywo łamane zwykłe - ziarna mają nieforemne kształty i ostre krawędzie,
- kruszywo łamane granulowane - otrzymuje się z kruszywa zwykłego przez dodatkowe uszlachetnienie; przeważająca część ziaren ma foremne kształty i zaokrąglone krawędzie.
2. Ze względu na uziarnienie:
- kruszywo drobne - o średnicy ziaren do 4 mm,
- kruszywo grube - o średnicy ziaren 4 - 63 mm,
- kruszywo bardzo grube - o średnicy ziaren 63 - 250 mm.
Uziarnienie kruszywa - zawartość poszczególnych frakcji określona w procentach.
3. Ze względu na gęstość objętościową:
- kruszywo ciężkie - o gęstości większej od 3000 kg/m2
- kruszywo zwykłe - o gęstości 1800 - 3000 kg/m2
- kruszywo lekkie - o gęstości mniejszej od 1800 kg/m2
Gęstość objętościowa - stosunek masy materiału do jego objętości.
Gatunek kruszywa (1 lub 2) zależy od zawartości ziaren poszczególnych frakcji. Natomiast marka kruszywa to liczba oznaczająca najwyższą klasę betonu możliwą do uzyskania przy użyciu tego kruszywa (przy zapewnieniu normowych warunków wykonania betonu).
Frakcja kruszywa - zbiór ziaren o wymiarach ograniczonych dwoma kolejnymi sitami o określonej wielkości kwadratowych oczek, na przykład frakcja 4 - 8 oznacza ziarna, które przechodzą przez sito o wielkości oczek 8 mm i zatrzymują się na sicie o wielkości oczek 4 mm.
Polskie normy dzielą kruszywo mineralne na 3 grupy asortymentowe:
I grupa: piasek, piasek łamany
II grupa: żwir, grys, grys z otoczaków
III grupa: sortowana mieszanka kruszywa naturalnego, kruszywa łamanego i otoczaków
Dobór rodzaju kruszywa i jego ilość w mieszance betonowej ustala się w labolatorium. Na budowie sprawdza się tylko, czy zastosowane kruszywo spełnia ogólne wymagania stawiane kruszywom do betonu. W szczególności kontroluje się: zawartość ziaren wydłużonych i płaskich (ich nadmierna ilość może pogorszyć urabialność mieszanki betonowej, dzięki której beton łatwo i szczelnie wypełnia deskowanie), zawartość zanieczyszczeń (ciał obcych oraz zanieczyszczeń typu organicznego, takich jak glina lub ił), wilgotność kruszywa.
Kruszywa sztuczne
Kruszywa sztuczne dzielimy na grupy według następujących kryteriów:
1. ze względu na rodzaj surowca skalnego i sposób uzyskania:
- kruszywa z surowców mineralnych poddanych obróbce termicznej: keramzyt, glinoporyt.
Keramzyt jest najczęściej stosowanym kruszywem sztucznym. Podstawowym surowcem do jego produkcji jest glina, którą po okresie dojrzewania poddaje się mechanicznemu uplastycznieniu i rozdrobnieniu. Otrzymane w ten sposób granulki wypala się w piecach obrotowych w temperaturze 1200 °C. Podczas procesu wypalania granulki kilkakrotnie zwiększają swoją objętość, tworząc lekkie kruszywo o strukturze porowatej. Ziarna są kuliste lub owalne.
Glinoporyt otrzymuje się przez spiekanie z dodatkiem paliwa technologicznego surowców ilastych (lessy, gliny, ił) o niskiej jakości, wykazujących niewielką zdolność do pęcznienia pod wpływem temperatury a nastepnie pokruszenie spieku.
- kruszywa z odpadów przemysłowych poddanych obróbce termicznej: gralit, łupkoporyt, popiołoporyt, pumeks hutniczy, żużel granulowany.
Gralit otrzymuje się przez wypalanie w piecach obrotowych granul uformowanych z popiołów lotnych z dodatkiem surowców ilastych (np. gliny).
Łupkoporyt otrzymuje się przez spiekanie łupków przywęglowych (skał występujących przy złożach węgla), a następnie rozkruszanie produktów spalania.
Popiołoporyt otrzymuje się w wyniku spiekania zgranulowanych popiołów lotnych (lub mieszanek popiołów z miałem węglowym, pyłem węglowym, betonitem) w temperaturze 1000 - 1300 °C. Otrzymany granulat jest rozkruszany i dzielony na frakcje.
Pumeks hutniczy otrzymuje się przez odpowiednie schłodzenie stopionego żużla wielkopiecowego z dodatkiem wody i pokruszenie otrzymanego surowca.
Żużel granulowany otrzymuje się przez szybkie schłodzenie płynnego żużla wielkopiecowego. Jest materiałem ziarnistym, porowatym, o szklistej strukturze.
- kruszywa z odpadów przemysłowych nie poddanych dodatkowej obróbce termicznej: elporyt, łupkoporyt ze zwałów, żużel wielkopiecowy, inne rodzaje żużla hutniczego, żużel paleniskowy, popiół lotny.
Elporyt otrzymuje się przez rozdrobnienie żużla odprowadzanego z palenisk w elektrowniach.
Łupkoporyt ze zwałów otrzymuje się przez rozdrobnienie łupków przywęglowych samoczynnie przepalonych na zwałach.
Żużel wielkopiecowy otrzymuje się przez rozdrobnienie ostudzonego żużla hutniczego, powstającego podczas wytapiania surówki w wielkich piecach.
Żużel paleniskowy otrzymuje się przez rozdrobnienie żużla z palenisk.
Popiół lotny powstaje przez spalenie zmielonego węgla kamiennego w paleniskach elektrowni, a następnie wychwycenie produktów spalania z gazów spalinowych przy pomocy elektrofiltrów.
- kruszywa organiczne: powstałe ze spęczniałych żywic syntetycznych, kruszywa pochodzenia roślinnego np. kruszywo drewniane.
Kruszywo drewniane - zrębki, wióry i trociny drzewne stosowane jako dodatek do zapraw i zaczynów cementowych w produkcji izolacyjnych materiałów ściennych i stropowych. Odpowiednio spreparowane wióry i zrębki drzewne (gęstość ok. 300 kg/m2) wykorzystuje się do produkcji betonów lekkich o podwyższonej izolacyjności termicznej i akustycznej.
2. Ze względu na uziarnienie:
- kruszywo drobne - o średnicy ziaren do 4 mm,
- kruszywo grube - o średnicy ziaren 4 - 63 mm
3. Ze względu na gęstość pozorną:
- kruszywo zwykłe - o gęstości 1800 - 3000 kg/m2,
- kruszywo lekkie - o gęstości mniejszej od 1800 kg/m2.
Domy gotowe
Domy Kraków >>
Budowa domów
Budowa domów Kraków >>
Kalkulacja domów
Kalkulacje domów >>